‘Elbistan Halk Kültürü Derlemeleri’ Rahime Kışlal’ın, T. C. Uludağ Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bölümü öğrencisi iken Yrd. Doç. Dr. Metin Karadağ’ın danışmanlığında hazırladığı ve 24 Mayıs 1991 tarihinde kabul edilen, ‘Elbistan Yöresi Halkbilimi Ürünleri Derlemesi’ adlı bitirme çalışmasını temel alarak yayına hazırladım.

Otuz yıl öncesinin bitirme çalışması olmasına karşın zamanın özelliklerini yansıtması nedeniyle yalnızca bazı harf ve sözcük yanlışları düzeltildi, tezin ana metni olduğu gibi korundu. O zamanın teknolojisine göre hazırlanan bitirme çalışmasında yer alan fotoğraflar, fotokopi yoluyla kopyalandığından biraz olsun görünür duruma getirildi.

Rahime Kışlal, halk kültürü ürünlerinin çoğunu oluşturan sözlü kültürü, yazıya geçirmede ve geleceğe belge bırakmada Elbistan için bir kaynak oluşturması bakımından bu çalışmasını önemsediğini belirterek kitap olarak basılmasına karar verdi. Ben de kitabın ilgilileri, meraklıları ve okurları için bilgi edinme, değerlendirme ve karşılaştırma konusu yaratacağını düşünerek uzun süre üzerinde çalıştım ve başta da belirttiğim gibi özüne dokunmadan yayına hazırladım.

Elbistan Halk Kültürü Derlemeleri ‘Elbistan Adının Kaynağı’ndan sonra; Gelenek ve Görenekler, Geçiş Dönemleri (Doğum, Evlenme, Ölüm Gelenekleri), Yemekler, Giyim-Kuşam, Halk Edebiyatı, Halk Oyunları, Tezin Hazırlanmasında Kaynak Olan Kişiler ve Tez İle İlgili Fotoğraflar bölümleri ile okuyucuya sunuldu.

Kitabı yayına hazırlamamın yanında kapak düzenlemesini de yaptım. Kapakta fotoğrafçı Turgut Akbaş’ın Elbistan’ın genel görünümünü yansıtan fotoğrafı kullandım. İlk baskı, Ekim 2020’de Ankara’da Öztepe Matbaasında yapıldı.

Rahime Kışlal kimdir?

28 Mayıs 1970 tarihinde Kahramanmaraş'ın Elbistan ilçesinde doğdu. İlköğrenimini Elbistan'da, ortaöğrenimini Mardin Kız Öğretmen Lisesinde, yükseköğrenimini Uludağ Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde tamamladı (1991).

Niğde Bor Ortaokulunda Türkçe öğretmeni, Malatya Doğanşehir 19 Şubat İlköğretim Okulu ve Malatya Şehit Kemal Özalper Endüstri Meslek Lisesinde Edebiyat öğretmeni olarak çalıştı. 2001 yılından itibaren İnönü Üniversitesi Adıyaman Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde öğretim görevlisi olarak görev yaptı. 2012 yılında Adıyaman Üniversitesi öğretim üyesi olarak emekli oldu. Emekliliğini memleketi Elbistan'da geçiriyor.

Atatürkçü Düşünce Derneği ve Tema Vakfı (Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı) üyesi olup hava izcisidir.

1999 yılında Arkadaşları ile Anadolu Şiir dergisini çıkardı. Aynı yıl Dede Kargın (Ali Yeşilyurt ile birlikte inceleme), 2000 yılında Kentler Yıkıldı İçimde (Şiir), 2006 yılında Zeytin Dalında Aşk (Şiir), 2019 yılında Ceyhan’ın Kıyısında Aşk (Şiir), 2020 yılında da Elbistan Halk Kültürü Derlemeleri (Derleme) kitaplarını yayınladı.

Bitirme Ödevi Önsözü (1991)

Halk bilimi ürünleri, bir milletin manevi dünyasının, uygarlığının, oyunlarının, musikisinin, edebiyatının, inançlarının, gelenek ve göreneklerinin kısacası kültürünün ta kendisidir. Binlerce yıllık hayat tecrübesinin birikimidir.

Zamanla her şey değişime uğramaktadır. Özellikle gelişen teknoloji ile birlikte bazı halk gelenekleri de kaybolmaktadır. Bu durum doğal bir gelişim olmakla birlikte yeni nesillerin geleneksel kültür ürünlerini öğrenmeleri, bilmeleri açısından olumsuz bir tabloyu sergilemektedir. Ortadan kaybolmaya yüz tutan bu ürünleri değerlendirmek sınırlı da olsa elimizdedir.

Burada bize düşen görev yaşayan gelenek görenek, inanç ve törelerin hiç değilse gelecek nesle aktarılmasını sağlayarak unutulmasını önlemektir. Halkbilimi çalışmalarının da en önemli yararı budur. Bunun yanı sıra halkbilimi ile gelenekleri, halkın duygu ve düşüncelerini daha bilimsel sistemli bir şekilde düşünüp, yorumlarız.

Ben de bu düşüncelerle K. Maraş’ın güzel ilçesi Elbistan’ın gelenek ve görenekleri ile ilgili bir deneme yaptım. Bu derlemelerim sırasında halk kültürünün ne kadar zengin olduğunu görerek çalışmanın önemini kavradım.

Derleme çalışmamda Sedat Veyis Örnek’in Türk Halkbilimi (Ankara, 1977, 262) adlı eserinden, derleme çalışmaları için uygun görülen düzenleme sisteminden yararlandım.

Elbistan’ı ve geleneklerini adım adım yaşayıp öğrenmeye çalıştığım bitirme tezimde bana yardımları esirgemeyen Elbistan halkına ve kıymetli hocam Yrd. Doç. Dr. Metin Karadağ'a teşekkür ederim.

Rahime Kışlal’ın Önsöz’ü (2020)

‘Elbistan Halk Kültürü Derlemeleri’ adlı derleme çalışmamı kısaca tanıtmakla belki çok eski zamanlara geçmişine bir perde aralamak istedim. Bunun için de 1991 yılında tez çalışması olarak yayınladığım bir çalışmamdan faydalandım.

Ben konaklarda, sokaklarında, türkülerinde bahçelerinde bunu bulmaya çalıştım. Mor sümbülü dağlarından, asma yapraklı bağlarından, kırlarından, ince bir emekle söz ettim. Kitabımda, manilerden, fıkralardan, efsanelerden, güzel sözlerden, düğün ve ölüm ile ilgili gelenek ve göreneklerimizden örnekler verdim. Sonradan derlediğim bazı oyunları da ekledim.

Üzerinden otuz yıl geçtiği halde halk kültürünün yazılı kayda geçmesinin önemini düşünerek bana kitap önerisi sunan ve yardımlarını esirgemeyen arkadaşım ve editörüm Sayın Süleyman Özerol’a teşekkürü bir borç biliyorum.

Kitabımı, Elbistan’a büyük emekleri geçmiş dedem, son Elbistan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı olarak görev yapan Ağır Ceza Mahkemesi Reisi Ali Avni Kışlal’a ve eşi babaannem Rahime Kışlal’a ithaf ediyorum.